1. Sosyal Hizmet

Sosyal Hizmet Mesleğinin Küresel Tanımı

“Sosyal hizmet; sosyal değişimi ve gelişimi, sosyal bütünleşmeyi, insanların güçlendirilmesini ve özgürleşmelerini destekleyen uygulama temelli bir meslek ve akademik disiplindir. Sosyal hizmet, sosyal adalet, insan hakları, ortak sorumluluk ve farklılıklara saygı ilkelerini merkeze alır. Sosyal hizmet teorileri, beşeri bilimler, sosyal bilimler ve yerel bilgi ile desteklenen sosyal hizmet, yaşam zorluklarıyla mücadele etmek ve iyilik halini geliştirmek için insanlarla ve yapılarla çalışır. Sosyal hizmetin bu tanımı ulusal ve/veya bölgesel düzeylerde geliştirilebilir.”

Temel Amaçlar

Sosyal hizmet mesleğinin temel amaçları, sosyal değişimi ve gelişimi, sosyal bütünleşmeyi, insanların güçlendirilmelerini ve özgürleşmelerini sağlamayı içermektedir. 

Sosyal hizmet; birbirine bağlı olan tarihsel, sosyo-ekonomik, kültürel, bölgesel, politik ve bireysel faktörlerin insanlığın iyiliği ve gelişiminin önünde fırsatlar ya da engeller yarattığını kabul eden, uygulama temelli bir meslek ve akademik disiplindir. Yapısal engeller; eşitsizliklerin, ayrımcılığın, sömürünün ve baskının sürdürülmesinde pay sahibidir. Irk, sınıf, dil, din, toplumsal cinsiyet, engellilik, kültür ve cinsel yönelim gibi kriterler üzerinden ortaya çıkan baskıların ya da ayrıcalıkların yapısal kaynaklarının neler olduğunu keşfetmede eleştirel anlayış geliştirmek ve yapısal ve bireysel engelleri işaret etmede eyleme dönük stratejiler ortaya koymak; insanların özgürleştirilmesi ve güçlendirilmelerinin amaç edinildiği özgürleştirici uygulamanın merkezindedir. Sosyal hizmet, dezavantajlı bireylerle dayanışma içinde olarak, yoksulluğu hafifletmek, baskı altında olan ve incinebilir grupları özgürleştirmek, sosyal içerme ve sosyal bütünleşmeyi sağlamak için mücadele etmektedir. 

İlkeler

Sosyal hizmetin en kapsayıcı ilkeleri insan onuru ve haysiyetine saygı, zarar vermeme, farklılıklara saygı, insan haklarını koruma ve sosyal adalettir.  

İnsan haklarını ve sosyal adaleti savunmak sosyal hizmetin ana motivasyonu ve meşruiyetidir. Sosyal hizmet mesleği, insan haklarının ortak sorumluluk ile bir arada var olmak zorunda olduğunu kabul etmektedir. Ortak sorumluluk fikri, bireysel insan haklarının ancak ve ancak insanların günlük işlerinde birbirlerine ve çevreye karşı sorumluluk aldığı ve topluluk içerisinde karşılıklı ilişkiler geliştirebildiği oranda gerçekleşebileceği gerçeğinin altını çizmektedir. Bu nedenle sosyal hizmetin temel amacı, insan haklarını her düzeyde savunmak ve insanların birbirlerinin iyiliği için sorumluluk alacakları ve aynı zamanda insanlar ve çevre arasındaki karşılıklı bağımlılığı fark edecekleri ve saygı duyacakları ortamları yaratmaktır. 

Bilgi

Sosyal hizmet hem disiplinler arası hem de disiplinler üstüdür ve çok geniş bir teori ve araştırma dizisinden yararlanmaktadır. “Bilim” en çok kullanılan anlamıyla “bilgi” bağlamında ele alınmaktadır. Sosyal hizmet kendi teori ve araştırma bilgisinin yanında, toplum gelişimi, sosyal pedagoji, idarecilik, antropoloji, ekoloji, ekonomi, eğitim, yönetim, bakım, psikiyatri, psikoloji, halk sağlığı ve sosyolojiyi de içeren ancak bunlarla sınırlı olmayan diğer beşeri bilimlerden de faydalanmaktadır. Sosyal hizmet teori ve bilgisinin biricikliği uygulamalı ve özgürleştirici olmasıdır. Sosyal hizmet teori ve araştırmasının büyük bir bölümü hizmet alanlar ile yürütülen interaktif ve söyleşimsel süreçte yeniden yapılandırılmaktadır. Bu nedenle sosyal hizmet teori ve uygulaması, çeşitli uygulama çevrelerinden de bilgi üretmektedir. 

Uygulama

Sosyal hizmetin amacı ve meşruiyeti, insanların çevreleri ile etkileşime girdiği noktaya yaptığı müdahalede yatmaktadır. Bu çevre, insanların içinde oldukları çoklu sosyal sistemleri ve insanların hayatlarında önemli bir etkisi olan doğal ve coğrafi çevreyi kapsamaktadır. Sosyal hizmette önemli görülen katılımcı metodoloji, “iyilik halini geliştirmek ve yaşam zorluklarıyla mücadele etmek için yapılarla ve insanlarla çalışılır” şeklinde ifade bulur. Sosyal hizmet mümkün olduğunca insanlar için değil, insanlarla birlikte çalışmayı desteklemektedir. Sosyal gelişme paradigmasıyla örtüşen bir biçimde, sosyal hizmet uzmanı, farklı sistemler düzeyinde, bu sistemlerde değişim yaratmak ya da bu sistemlerin istikrarını sağlamak üzere, çeşitli aktiviteleri, prensipleri, stratejileri, teknikleri ve becerileri kullanmaktadır. Sosyal hizmet uygulaması çeşitli terapi ve danışmanlık biçimleri, grup çalışması, toplulukla çalışma, politika analizi, savunuculuk ve politik müdahaleler olmak üzere bir dizi aktiviteyi kapsamaktadır. 

Sosyal Hizmet Mesleği

Sosyal hizmet, bireylerin, ailelerin, grupların ve toplumun iyilik halini artırmak için sosyal değişime, insan ilişkilerinde sorun çözmeye, güçlenmeye ve özgürleşmeye katkı sağlayan bir meslektir. Sosyal hizmet, insan davranışı ve sosyal sistem kuramlarında yararlanarak, insanların çevreleriyle etkileşim kurdukları noktalara müdahale eder. Sosyal hizmette insan hakları ilkeleri ve sosyal adalet temeldir (Uluslararası Sosyal Hizmet Okulları Birliği 2001; Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları Federasyonu, 2001).

Sosyal Hizmet Uzmanı

Sosyal hizmet uzmanı; birey, aile, grup ve toplumun sorun çözme ve başetme kapasitelerini geliştirerek psiko-sosyal işlevselliğin sağlanması, onarılması, korunması ve geliştirilmesi; sosyal değişimin desteklenmesi; sosyal politika ve programların insan ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla planlanması ve uygulanmasının sağlanması yönünde insan davranışına ve sosyal sistemlere ilişkin kuramlardan yararlanarak sosyal hizmete özgü yöntem ve tekniklerle uygulamayı yerine getiren meslek elemanıdır.